ÝDEOLOJÝ NEDÝR?
Ýdeoloji dediðimiz þey nedir? Ýdeoloji diyen, her þeyden önce fikir (idée) demektedir. Ýdeoloji, bir bütün, bir teori, bir sistem, hatta bazan yalnýzca bir zihniyet oluþturan fikirlerin tümüdür.
Marksizm, bir bütünü biçimlendiren ve bütün sorunlar için bir çözüm yöntemi sunan bir ideolojidir. Cumhuriyetçi bir ideoloji, bir cumhuriyetçinin kafasýnda bulacaðýmýz fikirlerin bütünüdür.
Ama bir ideoloji, yalnýzca salt fikirlerin, her türlü duygudan ayrýldýðý varsayýlacak fikirlerin toplamý deðildir (zaten bu, metafizik bir anlayýþtýr), bir ideoloji, zorunlu olarak, duygularý, gönül yakýnlýklarýný, hoþlanmazlýklarý, umutlarý, korkularý vb. içerir. Proletarya ideolojisinde, sýnýf savaþýmýnýn düþünceye dayanan öðeleri yanýnda, kapitalist düzenin sömürdüklerine karþý, "mahpuslara" karþý duyulan dayanýþma duygularýný da, isyan duygularýný da, coþku ve hayranlýk duygularýný vb. buluruz. Bütün bunlarýn hepsi bir ideolojiyi oluþturan þeylerdir.
Þimdi de ideolojik etken denen þeyi görelim: bu, ideolojiyi, bir neden olarak ya da etkileme yeteneðinde bir þey yapan bir güç olarak anlamaktýr, ve bunun için de, ideolojik etkenin etkisinden sözedilir. Örneðin dinler, hesaba katmamýz gereken birer ideolojik etkendir; hala önemli bir biçimde etken olan manevi bir güçleri vardýr.
Ýdeolojik biçim denince ne anlaþýlýr? Bu deyimle, özelleþmiþ bir alanda (bilim ve sanat alanýnda) bir ideoloji oluþturan, özel fikirlerden bir bütün anlatýlýr. Din, ahlak, ideolojik biçimlerdir; ayný þekilde, bilim, felsefe, edebiyat, sanat, þiir de ideolojik biçimlerdir.
Öyleyse, genellikle ideoloji tarihini, özelikle bütün bu biçimlerin rolünü incelemek istersek, bu incelememizi, ideolojiyi tarihten, yani toplumlarýn yaþamýndan ayýrarak deðil, ideolojinin, etkenlerinin, biçimlerinin rolünü toplum içine yerleþtirerek ve toplumdan yola çýkarak yürüteceðiz.
|